آنچه باید درباره سرطان پستان بدانیم !

سرطان پستان (یا سرطان سینه) نوعی سرطان است که از بافت پستان شروع شده و می‌تواند در یک یا هر دو سینه ایجاد شود. این نوع سرطان، شایع‌ترین نوع سرطان در میان زنان است، با این حال مردان نیز ممکن است به سرطان پستان مبتلا شوند. سرطان پستان تقریبا سالانه حدود 12 درصد از تمام موارد جدید ابتلا به سرطان را در جهان شامل می‌شود حتما باید به این نکته توجه داشته باشیم که اغلب توده‌های پستان خوش‌خیم بوده و سرطانی (بدخیم) نیستند. در واقع، توده‌های غیرسرطانی پستان اگرچه نتیجه رشد غیرطبیعی هستند، اما به خارج از سینه منتشر نمی‌شوند. این توده‌ها تهدیدی برای زندگی نیستند، اما برخی از آنها می‌توانند خطر ابتلا به سرطان پستان را در زنان افزایش دهند. بنابراین هر توده یا تغییر در پستان حتما باید توسط پزشک متخصص مورد ارزیابی قرار گیرد.

پستان از نواحی مختلفی تشکیل شده و بر این اساس، سرطان سینه (پستان) نیز می‌تواند در نواحی مختلف پستان ایجاد شود. این نواحی عبارتند از:

• لوبول‌ها غددی هستند که وظیفه تولید شیر را انجام می‌دهند. سرطان‌هایی که از این ناحیه آغاز می‌شوند سرطان پستان لوبولار نامیده می‌شوند.
• مجراهای شیری (داکت‌ها) کانال‌های کوچکی هستند که از لوبول‌ها خارج شده و شیر را به نوک پستان منتقل می‌کنند. این ناحیه رایج‌ترین محل برای ایجاد سرطان پستان است و سرطان‌هایی که از این ناحیه آغاز می‌شوند سرطان پستان داکتال نامیده می‌شوند.
• نیپل (نوک پستان) دهانه‌ای در پوست پستان است که در آن مجاری شیری به هم رسیده و به مجاری بزرگتر تبدیل می‌شوند تا در نهایت شیر بتواند از سینه خارج شود. این نوع از سرطان پستان که از این ناحیه آغاز می‌شود کمتر شایع بوده و با نام بیماری پاژه پستان شناخته می‌شود.
• چربی و بافت همبند مجراها و لوبول‌ها را احاطه کرده و آنها را در جای نگه می‌دارد. این نوع سرطان پستان که کمتر شایع است، در این ناحیه ایجاد شده و تومور فیلودس نامیده می‌شود.
• رگ‌های خونی لنفاوی نیز در پستان یافت می‌شود. آنژیوسارکوم یک نوع سرطان است که می‌تواند در پوشش این رگ‌ها شروع شود. این نوع سرطان پستان شیوع کمتری دارد.

تعداد کمی از سرطان‌ها نیز در سایر بافت‌های پستان شروع می‌شوند. این سرطان‌ها سارکوم و لنفوم نامیده می‌شوند و به عنوان سرطان سینه در نظر گرفته نمی‌شوند.

هنوز به طور دقیق علت اصلی ایجاد سرطان سینه مشخص نشده است، اما می‌تواند بسیاری از ریسک فاکتورهای (عوامل خطر) این نوع سرطان را بیان کرد. به عنوان مثال، ریسک فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی، مانند آنچه می‌خوریم و یا میزان ورزش و فعالیت‌های بدنی می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند، همچنین هورمون‌ها نیز در بسیاری از موارد ابتلا به سرطان پستان نقش دارند، اما اینکه چگونه این رخ می‌دهد به طور کامل درک نشده است. سلول‌های طبیعی پستان به دلیل تغییرات یا جهش در برخی ژن‌ها می‌توانند به سرطان تبدیل شوند. اما تنها حدود 10 تا 15 درصد از ابتلا به سرطان پستان با ژن‌های جهش‌یافته شناخته شده‌ای که از والدین به فرزند منتقل شده یا در واقع به ارث می‌رسند، مرتبط هستند. از طرفی، بسیاری از ژن‌ها هنوز کشف نشده‌اند و بنابراین این احتمال نیز وجود دارد که زنان دارای سابقه خانوادگی سرطان پستان، یک ژن جهش‌یافته را به ارث برده باشند که در آزمایشات ژنتیکی موجود بررسی نمی‌شود. در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که اغلب سرطان‌های پستان (نزدیک به 85 تا 90 درصد) از تغییرات ژنی اکتسابی (نه ارثی) که هنوز شناسایی نشده‌اند، نشأت می‌گیرند.

|| تغییرات ژنی و جهش‌ها چگونه می‌توانند منجر به ایجاد سرطان پستان شوند؟

سلول‌های طبیعی دارای ژن‌هایی به نام پروتوانکوژن هستند که به کنترل زمان رشد سلول‌ها، تقسیم سلولی برای ساخت سلول‌های جدید یا بقای سلول‌ها کمک می‌کنند. اگر یک پروتوانکوژن جهش پیدا کند، تبدیل به انکوژن می‌شود. سلول‌هایی که دارای این انکوژن‌های جهش یافته هستند می‌توانند به سلول‌های سرطان تبدیل شوند. سلول‌های طبیعی همچنین دارای ژن‌هایی به نام ژن‌های سرکوبگر تومور هستند که به کنترل تعداد دفعات تقسیم سلول‌های طبیعی به دو قسمت، ترمیم اشتباهات DNA یا مرگ سلول‌ها در زمان مناسب کمک می‌کنند. اگر سلولی دارای ژن سرکوبگر تومور جهش یابد، آنگاه می‌تواند به سلول سرطان تبدیل شود. پس سرطان‌ها می‌توانند ناشی از تغییرات ژنی باشند که انکوژن‌ها را فعال کرده یا ژن‌های سرکوبگر تومور را خاموش می‌کنند. بنابراین تغییرات در بسیاری از ژن‌های مختلف معمولاً برای ایجاد سرطان سینه لازم است.

|| تغییرات ژنی ارثی

برخی از تغییرات ژنی (جهش‌ها) از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند. این به این معنی است که جهش‌ها در تمام سلول‌ها در هنگام تولد وجود دارد. برخی تغییرات ژنی ارثی می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را تا حد زیادی افزایش داده و با بسیاری از سرطان‌هایی که در برخی خانواده‌ها وجود دارد (سرطان‌های ارثی) مرتبط هستند. به عنوان مثال، ژن‌های BRCA (BRCA1 و BRCA2) ژن‌های سرکوبگر تومور هستند. وقتی یکی از این ژن‌ها جهش پیدا می‌کند، دیگر قادر نیست رشد غیرطبیعی سلول را سرکوب کند و در نتیجه احتمال بروز سرطان بیشتر می‌شود. تغییر در یکی از این ژن‌ها می‌تواند از والدین به فرزند منتقل شود.

آزمایش ژنتیک می‌تواند جهش‌های ارثی در ژن‌های سرکوب‌کننده تومور BRCA1 یا BRCA2 و همچنین ژن‌های کمتر رایج دیگر مانند PALB2، ATM یا CHEK2 را شناسایی کند. در نتیجه زنان و یا حتی مردان دارای این ژن‌های جهش یافته می‌توانند با افزایش آگاهی نسبت به شرایط خود و پیروی از توصیه‌های پزشک متخصص در رابطه با غربالگری مناسب برای کمک به یافتن سرطان احتمالی در مراحل اولیه و افزایش شانس درمان، اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه انجام دهند. از آنجایی که این جهش‌ها اغلب با سرطان‌های دیگر (به جز پستان) نیز مرتبط هستند، زنان و مردان مبتلا به این جهش‌ها ممکن است با توجه به نظر پزشک متخصص غربالگری زودهنگام و اقدامات پیشگیرانه را برای سایر سرطان‌ها نیز در نظر بگیرند.

|| تغییرات ژنی اکتسابی

اکثر جهش‌های ژنی مرتبط با سرطان پستان اکتسابی هستند. این بدان معناست که این تغییر (جهش) در سلول‌های پستان در طول زندگی فرد اتفاق می‌افتد، نه اینکه به‌طور ارثی از والدین منتقل شده باشد یا با آنها متولد شده باشد. جهش‌های اکتسابی DNA در طول زمان اتفاق می‌افتند و فقط در سلول‌های سرطان پستان (نه تمام سلول‌های بدن) یافت می‌شوند. این جهش‌های اکتسابی انکوژن‌ها و/یا ژن‌های سرکوبگر تومور ممکن است ناشی از عوامل دیگری مانند تشعشع یا مواد شیمیایی سرطان‌زا باشند. اما برخی از تغییرات ژنی ممکن است فقط رویدادهای تصادفی باشند که گاهی اوقات در داخل سلول اتفاق می‌افتند، بدون اینکه علت خارجی داشته باشند. تاکنون، علل اغلب جهش‌های اکتسابی که می‌تواند منجر به سرطان سینه شود، هنوز ناشناخته است. اکثر سرطان های سینه دارای چندین جهش ژنی اکتسابی هستند.

|| انواع سرطان پستان

انواع مختلفی از سرطان پستان و روش‌های مختلفی نیز برای توصیف آنها وجود دارد. نوع سرطان پستان توسط سلول‌های خاصی که در سینه تبدیل به سلول‌های سرطانی می‌شوند تعیین می‌گردد. نوع سرطان سینه همچنین می‌تواند به گسترش یا عدم گسترش سرطان به دیگر نواحی بدن اشاره داشته باشد که به دو دسته درجا (In situ) و تهاجمی (invasive) تقسیم می‌شود. سرطان‌ پستان بر اساس انواع خاصی از پروتئین‌ها یا ژن‌هایی که هر سرطان ممکن است ایجاد کند، نیز طبقه‌بندی می‌شوند. پس از انجام بیوپسی، سلول‌های پستان از نظر پروتئین‌هایی به نام گیرنده‌های استروژن (ER Receptors) و گیرنده‌های پروژسترون (PR Receptors) و ژن یا پروتئین HER2 بررسی می‌شوند. سلول‌های تومور نیز با هدف تعیین گرید تومور در آزمایشگاه به دقت بررسی می‌شوند. بنابراین پروتئین‌های خاص یافت شده و گرید تومور می‌تواند به تصمیم‌گیری در مورد استیج سرطان و گزینه‌های درمانی کمک کند.

در اینجا برخی از رایج‌ترین انواع سرطان پستان را نام می‌بریم. توضیحات مربوط به هرکدام از انواع سرطان پستان را می‌توانید به صورت جداگانه در دیگر مقالات بخش مجله علمی سایت مطالعه نمایید. انواع سرطان پستان عبارتند از:

·         کارسینوم داکتال درجا (Ductal carcinoma in situ) یا DCIS

·         کارسینوم لوبولار درجا (Lobular carcinoma in situ) یا LCIS

·         کارسینوم داکتال تهاجمی (Invasive or infiltrating ductal carcinoma) یا IDS

·         کارسینوم لوبولار تهاجمی (Invasive lobular carcinoma) یا ILS

·         سرطان پستان التهابی (Inflammatory breast cancer)

·         سرطان پستان سه‌گانه منفی (Triple-negative Breast Cancer)

·         بیماری پاژه پستان

·         آنژیوسارکوم

آگاهی از شکل و حس طبیعی سینه‌ها بخش مهمی از سنجش سلامت پستان می‌باشد. اگرچه انجام آزمایش‌های غربالگری منظم برای سرطان سینه مهم است، اما ماموگرافی ممکن است همه سرطان‌های سینه را تشخیص ندهد. بنابراین مهم است که نسبت به بروز هرگونه تغییر در سینه‌های خود حساس و آگاه باشیم.