زنده یاد پروفسور محمدحسن کریمی نژاد

|| پروفسور محمدحسن کریمی‌نژاد زاده 22 آبان 1307 در شهر سيرجان كرمان، فرزند چهارم خانواده و دارای سه فرزند دختر هستند. ایشان پس از طی تحصيلات ابتدايی و متوسطه در سيرجان و اصفهان وارد دانشكده پزشكی دانشگاه تهران شد و در سال 1333 ديپلم پزشكی را از دانشگاه تهران دريافت نمود‌. بعد از شش ماه دستياری (رزيدنتی) در بخش كودكان استاد دكتر محمد قريب براي اداي دين، خدمت وظيفه (سربازی) خود را در پادگان سوار سيرجان انجام داد و در مدت دو سال ضمن خدمت سربازی به عنوان پزشك كودكان به همشهري‌های خود خدمت نمود. سپس در بخش آسيب‌شناسی دانشكده پزشكی تهران به عنوان دستيار رسمی به تخصص آسيب‌شناسی پرداخت و در سال 1340 به مقام استادی مفتخر گرديد.

پروفسور کریمی‌نژاد پس از دريافت تخصص آسيب‌شناسی بنا به علاقه‌ای كه به بيماری كودكان داشت با استفاده از بورس فرهنگی موسسه NIB سوئد، فوق‌تخصص پاتولوژی كودكان را در بيمارستان كارولينسكای استكهلم دريافت نمود. ایشان پس از بازگشت به ايران دوره فوق‌تخصص سيتوپاتولوژی و فوق‌تخصص ژنتيك انسانی را تحت نظارت سازمان بهداشت جهانی گذراند و همچنین در این دوره مسئوليت تأسيس و اداره بخش پاتولوژی بيمارستان زنان در سال 1344 (1965 میلادی) به ايشان واگذار شد. در اداره بخش پاتولوژی بيمارستان زنان موقعيتی پيش آمد تا در چهارمين دوره آموزش ژنتيك انسانی برای مدرسين دانشكده‌های علوم پزشكی در سال 1347 (1968 میلادی) و دو دوره باز‌آموزی در سال‌های 1349 (1970 میلادی) و 1351 (1972 میلادی) شركت نمايد و بخش ژنتيك و آزمايشگاه سيتوژنتيك را در سال 1348 (1969 میلادی) در بیمارستان زنان (جهانشاه صالح) احداث و به عنوان فعال‌ترين مركز ژنتيك پزشكی آن زمان ارائه خدمت نمايد.

در حين اداره بخش پاتولوژی و آزمايشگاه ژنتيك با استـفاده از بــورس سازمان بهداشت جهانی مدت دو سال در بخش پاتولوژی Mass  General Hospital  دانشگاه بوستون وارد شده، در خدمت پروفسور روبرت اسكالی در پاتولوژی زنان و مامایی كسب فيض نمود و موفق به دريافت فوق‌تخصص در پاتولوژی زنان شد. ایشان پس از بازگشت به ایران، به عنوان مدير گروه آسيب شناسی دانشكده پزشكي رازی و عضو هيأت مميزه انتخاب شد. از دیگر سوابق آموزشی پروفسور محمدحسن کریمی‌نژاد می‌توان به فعالیت‌های ایشان در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران، کرمان، یزد، اهواز، زاهدان، قزوین و ... اشاره کرد. ایشان بعد از بازگشايی و مشاهده وضعیت رو به تعطیلی دانشكده نوپای پزشكی كرمان به علت كمبود استاد، به اتفاق مرحوم دكتر عبدالله حبيبی به كرمان رفت. ایشان ضمن بازگردانيدن دكتر حميد تبريزچی متخصص آسيب‌شناسی كه به تنهايي تدريس جنين‌شناسی، بافت‌شناسی و آسيب‌شناسی را به عهده داشت، خود تدريس بخش‌هايی از آسيب شناسی و ژنتيك‌پزشكی را بعهده گرفت و تلاش کرد تا اساتيد ديگر علوم پايه را به كرمان گسيل نمايد. دکتر کریمی‌نژاد بعد از تعهد در تدريس اين دروس در دانشگاه‌های چمران اهواز، زاهدان، دانشکده‌های پيراپزشكی و پزشكی دانشگاه علوم پزشكی ايران، شهيد صدوقی يزد، قزوين، دانشگاه آزاد اسلامی،‌ دانشگاه علوم بهزيستی و توانبخشی نيز تا رفع نياز، صميمانه و با جديت همكاری نمود.

 پروفسور کریمی‌نژاد در بهار سال 1359 به درخواست خود به افتخار بازنشستگی نایل آمد. شاید این رویداد پایان فعالیت حرفه‌ای ایشان تلقی می‌شد اما گذشت حدود 37 سال اثبات کرد خللی در اراده قوی ایشان جهت ارائه خدمات طبی و تشخیصی به هموطنان وارد نشده است. ایشان فارغ از موانع مالی و اداری موجود در سیستم دولتی آن زمان، در سال 1359 مرکز پاتولوژی و ژنتیک کریمی‌نژاد را در بخش خصوصی تأسیس نمود. پروفسور کریمی‌نژاد با اعتقاد به اينكه بزرگترين و بهترين خدمت آموزش و گسترش دانش و تجربه به ديگران و تربيت جانشين مي‌باشد، از بدو تأسيس مركز پاتولوژی و ژنتيك، درب را به روی همه علاقمندان باز گذاشت. ایشان موفق شد بسياری از اهداف خود مانند بكارگيری روش‌های رنگ‌آمیزی نواری در سيتوژنتيك، كشت بافت، محصول سقط، سلول‌های مایع آمنیون كيسه جفت (آمنيون) و پرزهای جفتی و تشخيص پيش از تولد را پياده كند. در آن زمان تشخيص پيش از تولد جسارت و شهامت بسيار می‌طلبيد زيرا مشکلات بسيار زياد بر سر راه بود كه مهم‌ترين آنها فقدان مجوزهای قانونی سقط و عدم پوشش هزينه‌ها توسط سازمان‌های بيمه‌گر بود. يكي دیگر از خدمات اين مركز آموزش دانش فن سيتوژنتيك به علاقمندان بود. در وهله اول، هدف دانشجويان رشته ژنتيك انسانی دانشگاه اهواز بود كه بعلت جنگ تحميلی اكثر اساتيد رشته ژنتيك دانشگاه اهواز ترك خدمت نموده و در نتيجه دانشجويان اين رشته بدون سرپرست مانده بودند و هيچ گونه امكانی برای كار عملی نداشتند. لذا كلاس‌های علمی و عملی شش نفره ترتيب داده شد تا در دوره کارآموزی چهار ماهه عملا مراحل مختلف كاريوتايپ، كشت خون، هاروست و آناليز را در فرصت كافی انجام دهند. پروفسور کریمی‌نژاد همواره به توصيه پدرش اعتقاد دارد خدمت پزشكی موهبتی الهی است که نبايد آن را با ماديات آلود و نيازمندانی را به جرم نداشتن توان مالی از اين موهبت محروم نمود.

پروفسور محمدحسن کریمی‌نژاد با تأسيس مركز پاتولوژی و ژنتيك کریمی‌نژاد - نجم‌آبادی (كه در سال 1375 پروفسور حسين نجم‌آبادی بدان پيوست) سهم بزرگی در گسترش، آموزش و انجام خدمات پزشكی در زمينه پاتولوژی و ژنتيك دارد. ايشان بنيان گذار تشخيص پيش از تولد در ايران از سال 1365 می باشد. ایشان در تمام این دوران، با همراهی همسر و فرزندان خود، پروفسور حسین نجم‌آبادی و سایر همکاران مرکز، همیشه و همواره تلاش نمودند که بهترین خدمت و آخرین امکانات روز را در این مرکز فراهم آورده و با ارتباط صمیمانه و علمی که با مراکز اختصاصی (ریفرال) جهان دارند از آخرین دستاوردهای روز برای رفع مشکلات مراجعین عزیز استفاده نماید. دکتر کریمی‌نژاد علاوه بر رياست و عضويت انجمن‌های علمي متعدد ايرانی از سال‌های 1348 عضو رسمی انجمن‌های پاتولوژی و ژنتيك اروپايی، آمريكايی و بين‌المللی و عضو افتخاری چندين انجمن دیگر مي‌باشد. ایشان تأليفات متعددی در آسيب‌شناسی دستگاه تناسلی زنان و مردان و چند كتاب در مبانی ژنتيك انسانی دارد. چاپ سوم كتاب اصول ژنتيك انسانی و بيماري‌های ارثی استاد برنده جايزه بهترين كتاب علمی سال 1370 گرديد.

پروفسور کریمی‌نژاد بيش از یکصد مقاله فارسی در مجلات معتبر داخلی و بیش از 60 مقاله در مجلات بين المللی به زبان انگليسی دارد. ایشان در اكثر همايش‌های داخلی از سخنرانان اصلی بوده است و حداقل يك الی دو مرتبه در سال در كنفرانس‌های بين المللی در زمينه پاتولوژی و ژنتيك شركت و سخنرانی مي‌نمود. دکتر محمدحسن کریمی‌نژاد مجری طرح‌های پژوهشی متعددی مي‌باشد؛ منجمله طرح تحقيقاتی كوری مادرزادی عشاير لر سيرجان، كه در قبيله‌ای از عشاير لر بيماری كوری مادرزادی لبر (Leber congenital amaurosis) را مشخص نمود و جهش‌های ژنی را تعيين نمود كه نتايج آن در مجله‌های (Archive of Iranian Medicine (AIM)) و Human Mutation به چاپ رسید.

استاد ممتاز راديولوژی اطفال و كاشف چند سندرم ژنتيك، شادروان پروفسور هوشنگ طيبی، در «گذشت‌نامه دكتر طيبی» در مورد پروفسور محمدحسن کریمی‌نژاد چنين مرقوم داشته‌اند: « يكی از اشخاص بسيار مؤثر در رشته ژنتيك در ايران دكتر محمدحسن کریمی‌نژاد مي‌باشد. ایشان علاوه بر استادی پاتولوژی و ژنتيك، رياست مركز پاتولوژی و ژنتيك کریمی‌نژاد را بر عهده دارد. پشتكار اين فرد كه در محيط مشكل توانسته است چنين مركز كلينيكی و تحقيقاتی را ايجاد كند قابل تقدير است » 

پروفسور محمدحسن کریمی‌نژاد به دانشجويان چنين توصيه مي‌كند: نخست اينكه، رشته‌ای را انتخاب كنند كه واقعاً به آن علاقه دارند. دوم اينكه پشتكار داشته باشند كه بالاتر از هوش است. آدم‌های تيز هوش هم اگر پشتكار نداشته باشند، به آنچه مي‌خواهند نمي‌رسند و مهمتر از همه، هميشه آماده مقابله با مشكلات باشند تا بتوانند به خوبی از عهده آن برآيند. 

پروفسور محمدحسن کریمی‌نژاد در 28 اردیبهشت 1402 در سن 95 سالگی درگذشت.

« روحش شاد و یادش گرامی »