غربالگری سرطان پستان

هرچه سرطان پستان زودتر تشخیص داده شود، احتمال موفقیت درمان بیشتر خواهد بود. به همین دلیل، بسیار مهم است که ظاهر و حس طبیعی پستان‌های خود را بشناسید، ماموگرافی‌های خود را طبق زمان‌بندی توصیه‌شده انجام دهید و هرگونه تغییر یا نشانه غیرعادی را در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک خود گزارش دهید. تشخیص زودهنگام، کلید افزایش شانس درمان موفق و حفظ سلامت شماست.

افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان در سال‌های اخیر

خطر ابتلا به سرطان پستان در طول عمر زنان در ایالات متحده آمریکا نسبت به گذشته افزایش یافته است. در سال ۱۹۴۰، احتمال ابتلا به سرطان پستان در زنان حدود ۵ درصد (یعنی ۱ نفر از هر ۲۰ زن) بود، اما امروزه این رقم به حدود ۱۳ درصد یا بیش از ۱ نفر از هر ۸ زن رسیده است. با این حال، به لطف تشخیص زودهنگام و غربالگری منظم، میزان مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان رو به کاهش است. به گفته‌ دکتر ایتن کوهن، رادیولوژیست و استاد دانشگاه MD Anderson Cancer Center در تگزاس: غربالگری جان‌های زیادی را نجات می‌دهد.

تأثیر غربالگری منظم در کاهش خطر و شدت درمان

زنانی که به‌طور منظم ماموگرافی غربالگری انجام می‌دهند، نه‌تنها کمتر در معرض مرگ ناشی از سرطان پستان قرار دارند، بلکه معمولاً به درمان‌های تهاجمی‌تر نیز کمتر نیاز پیدا می‌کنند. کارشناسان معمولاً توصیه می‌کنند که زنان از سن ۴۰ تا ۴۵ سالگی انجام ماموگرافی‌های منظم را آغاز کنند. موفقیت غربالگری به عوامل زیر بستگی دارد:

کیفیت تست ماموگرافی
انجام منظم غربالگری طبق توصیه پزشک
پیروی از برنامه درمانی در صورت تشخیص سرطان

انواع روش‌های غربالگری سرطان پستان

1. معاینه شخصی پستان (Self-Exam)
آشنا بودن با ظاهر و احساس طبیعی پستان‌ها به شما کمک می‌کند هر تغییر احتمالی را زودتر تشخیص دهید.
برای این کار می‌توانید:
به‌طور منظم پستان‌های خود را در آینه از زوایای مختلف بررسی کنید. با استفاده از انگشتان یا کف دست پستان‌ها را لمس کنید تا متوجه تغییرات بافت یا برجستگی‌ها شوید. برخی افراد ترجیح می‌دهند این کار را در حمام و با دست‌های خیس و صابونی انجام دهند. با این حال، امروزه بیشتر سازمان‌های پزشکی معتبر، معاینه شخصی پستان را به‌عنوان ابزار رسمی غربالگری سرطان پستان توصیه نمی‌کنند. برای نمونه، انجمن سرطان آمریکا (American Cancer Society) اعلام کرده که شواهد علمی کافی مبنی بر تأثیر مستقیم معاینه منظم شخصی در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان وجود ندارد. با این وجود، صحبت با پزشک درباره روش‌های مناسب برای شرایط شخصی شما بسیار مهم است. می‌توانید از او بخواهید نحوه صحیح معاینه پستان در خانه را به شما آموزش دهد.

۲. معاینه بالینی پستان (Clinical Breast Exam)
در این روش، پزشک با لمس پستان‌ها و نواحی اطراف وجود هرگونه توده یا تغییر غیرعادی را بررسی می‌کند. این معاینه ممکن است بخشی از ویزیت دوره‌ای و چکاپ سالانه شما باشد. اگر پزشک تشخیص دهد که در معرض خطر بالاتری هستید (مثلاً سابقه خانوادگی یا عوامل ژنتیکی دارید)، احتمال دارد انجام معاینه بالینی منظم را توصیه کند. با این حال، برخی انجمن‌های پزشکی انجام منظم این معاینه را برای افراد با ریسک متوسط ابتلا به سرطان پستان ضروری نمی‌دانند. در طول معاینه بالینی پستان (Clinical Breast Exam)، پزشک هر دو پستان شما را به‌صورت جداگانه لمس می‌کند تا هرگونه توده یا تغییر غیرعادی را بررسی کند. همچنین، ناحیه زیر بغل (Axilla) و اطراف ترقوه (Collarbone) نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند، زیرا در این نواحی غدد لنفاوی قرار دارند. اگر پزشک توده یا ناحیه مشکوکی احساس کند، ممکن است از شما بخواهد برای بررسی بیشتر، آزمایش‌های تصویربرداری یا بیوپسی انجام دهید. او همچنین پستان‌ها را از نظر ظاهری بررسی می‌کند تا نشانه‌هایی مانند قرمزی، التهاب، یا تغییرات پوستی غیرعادی را تشخیص دهد. در بعضی موارد، پزشک ممکن است به‌آرامی نوک پستان‌ها را فشار دهد تا ببیند آیا ترشح غیرطبیعی از آن‌ها خارج می‌شود یا خیر.

ماموگرافی (Mammogram)
ماموگرافی نوعی تصویر‌برداری با اشعه X از پستان است که می‌تواند توده‌ها یا تغییرات بافتی را تا دو سال پیش از آنکه قابل لمس شوند، شناسایی کند. نتایج ماموگرافی و سایر آزمایش‌های تصویربرداری به پزشک کمک می‌کند تا مشخص کند آیا توده‌ موجود سرطانی (Malignant) است یا خوش‌خیم (Benign). توده‌های غیرسرطانی معمولاً از نظر شکل، مرز و تراکم تفاوت‌های قابل‌تشخیصی با توده‌های سرطانی دارند. در کنار ماموگرافی، روش‌های دیگری مانند MRI و سونوگرافی پستان (Ultrasound) نیز می‌توانند برای تشخیص دقیق‌تر مورد استفاده قرار گیرند.

انواع ماموگرافی

ماموگرافی غربالگری (Screening Mammogram):
برای بررسی کلی پستان‌ها در زمانی انجام می‌شود که هیچ علامت یا توده‌ی خاصی وجود ندارد.

ماموگرافی تشخیصی (Diagnostic Mammogram):
زمانی انجام می‌شود که توده‌ای مشکوک، درد، ترشح از نوک پستان، تغییر در اندازه یا شکل پستان، یا تغییرات پوستی وجود داشته باشد. در این نوع ماموگرافی، تمرکز بر ناحیه خاصی از پستان است که پزشک یا خود فرد نگران آن هستند.

چه زمانی باید ماموگرافی انجام شود؟
زمان و تناوب انجام ماموگرافی برای هر فرد بسته به سن، سابقه خانوادگی و سطح ریسک ابتلا به سرطان پستان متفاوت است. پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند زنان از ۴۰ سالگی به بعد انجام ماموگرافی غربالگری را آغاز کنند. در صورتی که ریسک ابتلا به سرطان پستان بالاتر از حد معمول باشد، ممکن است پزشک انجام ماموگرافی را از سنین پایین‌تر پیشنهاد دهد.

MRI پستان (Breast MRI)

MRI پستان روشی تصویربرداری پیشرفته است که با ترکیب چندین تصویر، یک نمای بسیار دقیق و چندبُعدی از بافت پستان ایجاد می‌کند. به‌طور معمول، MRI پستان به‌عنوان ابزار غربالگری برای افراد با ریسک متوسط ابتلا به سرطان پستان توصیه نمی‌شود. اما اگر احتمال ابتلای شما به سرطان پستان بالاتر از حد معمول باشد، پزشک ممکن است انجام MRI را در کنار ماموگرافی پیشنهاد دهد. این توصیه معمولاً در شرایط زیر مطرح می‌شود:

سابقه خانوادگی سرطان پستان یا سرطان تخمدان دارید.
بافت پستان شما متراکم است (یعنی دارای غدد، مجاری و بافت فیبروزی زیاد اما چربی کم است) و ماموگرافی قبلی نتوانسته سرطان پستان را تشخیص دهد.
ترکیبی از پستان متراکم، سابقه خانوادگی قوی سرطان پستان و تغییرات پیش‌سرطانی در بافت پستان مانند هیپرپلازی آتیپیک (Atypical Hyperplasia) یا کارسینوم لوبولار درجا (Lobular Carcinoma in Situ) دارید.
دارای جهش ژنی BRCA1 یا BRCA2 هستید.
پیش از سن ۳۰ سالگی تحت پرتودرمانی (Radiation Therapy) در ناحیه قفسه سینه قرار گرفته‌اید.

سونوگرافی پستان (Breast Ultrasound)
پزشک ممکن است سونوگرافی پستان را در کنار ماموگرافی تجویز کند، به‌ویژه اگر بافت پستان متراکم باشد. همچنین اگر در گروه پرخطر ابتلا به سرطان پستان قرار دارید اما به هر دلیلی نمی‌توانید MRI انجام دهید، یا در دوران بارداری هستید و باید از اشعه ایکس ماموگرافی دوری کنید، سونوگرافی می‌تواند گزینه مناسبی باشد. اگرچه سونوگرافی نسبت به MRI کاربردی‌تر و کم‌هزینه‌تر است، اما طبق گفته‌ دکتر ایتن کوهن از مرکز سرطان MD Anderson، کارایی MRI برای غربالگری تکمیلی (Supplemental Screening) نسبت به سونوگرافی بالاتر است.

ترموگرافی (Thermography)
در این روش، از دوربین مادون قرمز (Infrared Camera) برای شناسایی تفاوت‌های دمایی در بافت پستان استفاده می‌شود. فرض این است که نواحی با دمای بالاتر ("نقاط داغ") ممکن است نشانه التهاب یا رشد غیرطبیعی سلول‌ها باشند که می‌تواند با سرطان در ارتباط باشد. اما طبق اعلام سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، ترموگرافی به‌تنهایی روش مؤثری برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان نیست و نباید جایگزین ماموگرافی شود. FDA تأکید می‌کند که این روش تنها می‌تواند به‌عنوان مکمل در کنار ابزارهای قابل اعتمادتر مانند ماموگرافی به کار رود. همچنین، انجمن سرطان آمریکا (American Cancer Society)، کالج آمریکایی رادیولوژی (ACR) و انجمن تصویربرداری پستان (SBI) نیز ترموگرافی را برای غربالگری سرطان پستان توصیه نمی‌کنند.

دستورالعمل‌های غربالگری سرطان پستان (Breast Cancer Screening Guidelines)
گروه‌های تخصصی مختلف پس از بررسی مزایا و خطرات احتمالی غربالگری سرطان پستان، توصیه‌های گوناگونی درباره‌ زمان آغاز و دفعات انجام ماموگرافی ارائه داده‌اند. اما به‌طور کلی، برای زنان با ریسک متوسط پیشنهاد می‌شود غربالگری از سنین ۴۰ تا ۴۵ سالگی آغاز شود.

توصیه‌های انجمن سرطان آمریکا (American Cancer Society – ACS)

برای زنانی با ریسک متوسط ابتلا به سرطان پستان:
سن ۴۰ تا ۴۴ سال: در این سنین، افراد می‌توانند در صورت تمایل انجام ماموگرافی سالانه را آغاز کنند.
سن ۴۵ تا ۵۴ سال: توصیه می‌شود هر سال ماموگرافی انجام شود.
۵۵ سال به بالا: می‌توانند انتخاب کنند که هر دو سال یک‌بار یا همچنان هر سال ماموگرافی انجام دهند.

توصیه‌های کالج آمریکایی رادیولوژی (American College of Radiology – ACR)

کالج رادیولوژی و برخی انجمن‌های دیگر پزشکی معتقدند که شروع ماموگرافی از سن ۴۰ سالگی به‌صورت سالانه، بیشترین میزان نجات زندگی‌ها را در پی دارد و منافع آن از خطرات یا هزینه‌های احتمالی بیشتر است.

دکتر ایتن کوهن از مرکز سرطان MD Anderson نیز تأکید می‌کند که این رویکرد بهترین توازن میان تشخیص زودهنگام و پیشگیری از مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان را فراهم می‌کند. همچنین، مطالعات نشان می‌دهد زنان سیاه‌پوست بیش از زنان سفیدپوست در سنین زیر ۵۰ سال با سرطان پستان پیشرفته‌تر مواجه می‌شوند و نرخ مرگ‌ومیر بالاتری دارند.

در صورتی که فرد دارای بافت پستان متراکم (Dense Breasts) یا عوامل خطر ژنتیکی دیگر باشد، پزشک ممکن است MRI پستان یا سایر روش‌های تصویربرداری تکمیلی را به‌عنوان بخشی از برنامه غربالگری پیشنهاد دهد.

جمع‌بندی (Takeaways)

غربالگری سرطان پستان می‌تواند به شما کمک کند سرطان را در مراحل اولیه (یعنی زمانی که بیشترین قابلیت درمان و حتی درمان کامل را دارد) شناسایی کنید. این کار باعث می‌شود احتمال مرگ ناشی از سرطان پستان به میزان قابل توجهی کاهش یابد. اگرچه ممکن است توصیه‌ها و دستورالعمل‌های غربالگری در نگاه اول کمی پیچیده به نظر برسند،
اما پیام اصلی ساده است:
با پزشک خود درباره‌ی عوامل خطر شخصی ابتلا به سرطان پستان گفت‌وگو کنید، سپس برنامه‌ی غربالگری مناسب خود را تعیین کرده و به آن پایبند بمانید. تشخیص زودهنگام، کلید نجات زندگی است.

پرسش‌های متداول درباره‌ی غربالگری سرطان پستان (Breast Cancer Screening FAQs)

آیا مردان نیز نیاز به غربالگری سرطان پستان دارند؟
در حالی که هر فردی ممکن است به سرطان پستان مبتلا شود، اما خطر ابتلا در مردان بسیار کمتر از زنان است. به همین دلیل، پزشکان معمولاً غربالگری منظم سرطان پستان را برای مردان توصیه نمی‌کنند. با این حال، افرادی با هویت جنسیتی غیردودویی (nonbinary) یا ترنسجندر، ممکن است در صورت مصرف استروژن یا درمان‌های هورمونی زنانه در معرض خطر بالاتری قرار بگیرند. برخی از انجمن‌های پزشکی در چنین شرایطی انجام غربالگری پستان را توصیه می‌کنند. در هر صورت، اگر به دلیل سابقه‌ی خانوادگی قوی سرطان پستان یا وجود جهش‌های ژنی ارثی (مانند BRCA1 یا BRCA2) در معرض خطر هستید، حتماً با پزشک خود درباره‌ی نظارت منظم و بررسی علائم اولیه سرطان پستان مشورت کنید.

همچنین، هر فردی، صرف‌نظر از جنسیت، در صورت مشاهده‌ی توده، درد، ترشح یا هرگونه تغییر غیرعادی در پستان باید فوراً توسط پزشک معاینه شود.

در چه سنی باید غربالگری سرطان پستان را متوقف کرد؟
پاسخ قطعی برای این سؤال وجود ندارد و بهتر است در این باره با پزشک خود مشورت کنید. انجمن سرطان آمریکا (ACS) و کالج آمریکایی رادیولوژی (ACR) توصیه می‌کنند زنان تا زمانی که از سلامت عمومی خوبی برخوردارند، غربالگری را ادامه دهند. بنابراین، تصمیم درباره‌ی زمان توقف غربالگری باید بر اساس وضعیت سلامتی، امید به زندگی و نظر پزشک معالج اتخاذ شود.

تفاوت ماموگرافی معمولی و ماموگرافی سه‌بعدی چیست؟

هر دو روش از پرتوهای ایکس برای تصویربرداری از بافت پستان استفاده می‌کنند، اما تفاوت اصلی در نحوه تصویربرداری است. در ماموگرافی سنتی (دو‌بعدی) تصاویر از دو زاویه مختلف گرفته می‌شوند، در حالی‌که در ماموگرافی سه‌بعدی (3D Mammogram) دستگاه از زوایای متعدد تصویربرداری کرده و با استفاده از رایانه، این تصاویر را به مجموعه‌ای از برش‌های نازک و دقیق از بافت پستان تبدیل می‌کند. این روش، تصاویر دقیق‌تر و واضح‌تری از ساختار بافت پستان در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
انجمن سرطان آمریکا (American Cancer Society) هر دو روش را توصیه می‌کند، اما تأکید دارد که ماموگرافی سه‌بعدی نیاز به آزمایش‌های تکمیلی را کاهش می‌دهد و به‌ویژه برای افرادی که بافت پستان متراکم (Dense Breast Tissue) دارند، بسیار مفید است.

Reference: www.webmd.com