آزمایش LDH چیست و بالا بودن آن در خون چه معناست؟
آزمایش LDH یا لاکتات دهیدروژناز یکی از آزمایش‌های خونی مهم برای تشخیص آسیب‌های بافتی، بیماری‌های قلبی، کبدی و حتی برخی از سرطان‌هاست. این آنزیم در اکثر سلول‌های بدن وجود دارد و هنگام آسیب به سلول‌ها وارد جریان خون می‌شود. افزایش یا کاهش غیرطبیعی LDH می‌تواند نشانه‌ای از بروز بیماری یا تخریب سلولی باشد. در ادامه، با عملکرد این آنزیم، موارد کاربرد، تفسیر نتایج و نکات مهم آن آشنا می‌شویم.
آنزیم LDH چگونه عمل می‌کند؟
آنزیم LDH (Lactate Dehydrogenase) در بدن نقش کلیدی در فرایند تبدیل قند به انرژی ایفا می‌کند. این آنزیم در طی فرایند گلیکولیز، لاکتات را به پیروات و برعکس تبدیل می‌کند؛ یعنی هنگامی که اکسیژن کافی در دسترس نیست، بدن با کمک LDH انرژی تولید می‌کند.
LDH در اندام‌ها و بافت‌های مختلف بدن مانند قلب، کبد، کلیه‌ها، مغز، ریه، ماهیچه‌ها و گلبول‌های قرمز یافت می‌شود. وقتی سلول‌ها آسیب می‌بینند یا از بین می‌روند، LDH به داخل خون نشت می‌کند و سطح آن در خون بالا می‌رود. این موضوع در بسیاری از شرایط مانند حمله قلبی، آنمی همولیتیک، هپاتیت، و حتی برخی سرطان‌ها دیده می‌شود.
دلایل تجویز آزمایش LDH توسط پزشک
پزشکان ممکن است آزمایش LDH را برای ارزیابی یا تشخیص یکی از موارد زیر تجویز کنند:
• بررسی آسیب بافتی: هنگامی که مشکوک به آسیب سلولی یا تخریب ارگان خاصی باشند.
• تشخیص و پایش برخی بیماری‌ها: مانند حمله قلبی (MI)، کم‌خونی همولیتیک، نارسایی کبد یا کلیه، و برخی از سرطان‌ها.
• پایش روند درمان در بیماران سرطانی: تغییرات سطح LDH در طول درمان می‌تواند اطلاعات مهمی درباره پاسخ بدن به درمان بدهد.
• شناسایی شدت التهاب یا عفونت: در برخی موارد، LDH در کنار سایر نشانگرها بررسی می‌شود.
• ارزیابی درگیری ریه در بیماری‌هایی مانند کرونا یا پنومونی: چون آسیب بافتی ریوی ممکن است سطح LDH را بالا ببرد.
آمادگی لازم قبل از انجام آزمایش LDH
یکی از مزیت‌های آزمایش LDH این است که معمولاً نیاز به آمادگی خاصی ندارد. برخلاف برخی آزمایش‌ها، برای LDH نیازی به ناشتا بودن نیست. با این حال، رعایت چند نکته ساده می‌تواند به افزایش دقت نتیجه کمک کند:
• از انجام فعالیت ورزشی سنگین ۲۴ ساعت پیش از آزمایش خودداری کنید؛ چون می‌تواند سطح LDH را به‌طور موقت افزایش دهد.
• اگر دارویی خاص مصرف می‌کنید (مثل آسپیرین، داروهای ضدالتهاب، یا استاتین‌ها)، حتماً پزشک و آزمایشگاه را در جریان بگذارید؛ چون برخی داروها روی سطح LDH تأثیر می‌گذارند.
• در صورت وجود عفونت فعال یا تب شدید، بهتر است زمان مناسبی برای آزمایش انتخاب شود، زیرا این شرایط ممکن است سطح آنزیم را بالا ببرد.
• اگر آزمایش‌های هم‌زمان دیگری (مثل آنزیم‌های قلبی یا کبدی) دارید، ممکن است پزشک توصیه کند ناشتا باشید.
در کل، شرایط آزمایش LDH ساده و بدون دردسر است، ولی برای اطمینان از تفسیر دقیق نتیجه، رعایت همین نکات جزئی بسیار مهم است.
نحوه انجام آزمایش LDH چگونه است؟
آزمایش LDH یک آزمایش خون ساده است که از ورید بازوی شما نمونه‌برداری می‌شود. مراحل به‌صورت زیر انجام می‌گیرد:
ابتدا تکنسین محل نمونه‌گیری را با الکل ضدعفونی می‌کند.
با استفاده از سرنگ یا لوله وکیوم، مقداری خون از بازوی شما گرفته می‌شود.
نمونه خون به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا سطح آنزیم LDH در آن اندازه‌گیری شود.
مدت زمان جواب آزمایش LDH معمولاً بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت است، اما در برخی آزمایشگاه‌های پیشرفته ممکن است سریع‌تر هم آماده شود.
در برخی موارد، آزمایش LDH به‌همراه تست‌های دیگری مانند AST، ALT، CPK و بیلی‌روبین تجویز می‌شود تا پزشک بتواند به تشخیص دقیق‌تری برسد.
مقدار نرمال LDH در آزمایش خون چقدر است؟
مقدار نرمال LDH در آزمایش خون بسته به سن، جنسیت و روش آنالیز آزمایشگاه ممکن است کمی متفاوت باشد. با این حال، به‌طور کلی، رنج نرمال LDH در بزرگسالان بین ۱۴۰ تا ۲۸۰ واحد در لیتر (U/L) در نظر گرفته می‌شود. این بازه ممکن است بر اساس روش آزمایشگاهی (مثلاً روش‌های enzymatic یا colorimetric) متفاوت باشد.
در نوزادان یا کودکان، این مقدار می‌تواند کمی بالاتر باشد. همچنین برخی آزمایشگاه‌ها از روش‌های متفاوتی برای سنجش LDH استفاده می‌کنند که ممکن است محدوده نرمال را تغییر دهد. به همین دلیل همیشه باید تفسیر LDH خون را با توجه به استانداردهای همان آزمایشگاه و وضعیت بیمار انجام داد.
نکته مهم: یک عدد کمی بالاتر یا پایین‌تر از محدوده نرمال همیشه نشانه بیماری نیست. تنها پزشک می‌تواند با توجه به علائم و سایر نتایج آزمایش‌ها، تشخیص قطعی بدهد.
تفسیر LDH خون؛ بالا بودن LDH در آزمایش خون نشانه چیست؟
عوارض بالا بودن LDH در آزمایش خون معمولاً نشان‌دهنده آسیب به سلول‌های بدن است. وقتی بافتی در بدن دچار آسیب، التهاب یا مرگ سلولی می‌شود، آنزیم LDH از داخل سلول‌ها آزاد شده و وارد خون می‌شود، در نتیجه سطح آن افزایش می‌یابد.
دلایل شایع بالا بودن LDH در خون:
• سکته قلبی یا آسیب عضله قلب
• بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت یا سیروز
• کم‌خونی همولیتیک (تخریب گلبول‌های قرمز)
• برخی از سرطان‌ها مانند لنفوم، سرطان خون یا متاستاز کبدی
• عفونت‌های شدید مانند پنومونی یا مننژیت
• نارسایی کلیه یا بافت‌های عضلانی
در مقابل، پایین بودن LDH اهمیت بالینی چندانی ندارد و کمتر به‌عنوان شاخص بیماری شناخته می‌شود.
اگر LDH شما بالا باشد، پزشک معمولاً برای بررسی منبع این افزایش، آزمایش‌های تکمیلی مانند CPK، AST، ALT یا سونوگرافی درخواست خواهد داد. بنابراین تفسیر LDH خون باید همیشه توسط پزشک متخصص انجام شود و نباید صرفاً براساس یک عدد تصمیم‌گیری کرد.
بیماری‌هایی که با LDH بالا مرتبط هستند
سطح بالای LDH در خون می‌تواند نشانه وجود یا پیشرفت بیماری‌های مختلفی باشد. در بیشتر موارد، این افزایش به دلیل تخریب سلول‌ها یا آسیب بافتی رخ می‌دهد. در ادامه، مهم‌ترین بیماری‌ها و اختلالاتی که با بالا بودن LDH در آزمایش خون مرتبط هستند، معرفی می‌شوند:
• بیماری‌های قلبی: مانند حمله قلبی یا التهاب عضله قلب (میوکاردیت)
• اختلالات خونی: مانند کم‌خونی همولیتیک، کم‌خونی داسی شکل یا سرطان‌های خون (لوسمی، لنفوم)
• بیماری‌های کبدی: از جمله هپاتیت ویروسی، سیروز یا تومورهای کبدی
• سرطان‌ها: برخی تومورها مانند ملانوم، لنفوم غیرهوچکینی، سرطان بیضه یا متاستازهای کبدی سطح LDH را به‌شدت بالا می‌برند
• آسیب بافت عضلانی: به دلیل ورزش سنگین، تصادف، رابدومیولیز
• بیماری‌های ریوی: از جمله پنومونی، آمبولی ریه یا درگیری ریوی ناشی از کووید-۱۹
• نارسایی کلیه: به‌ویژه در مواردی که سلول‌های کلیه آسیب می‌بینند
بررسی سطح LDH به پزشکان کمک می‌کند تا تشخیص‌های اولیه را سریع‌تر انجام دهند یا روند درمان بیماری‌های جدی را پایش کنند.
تفاوت LDH با سایر آنزیم‌های بررسی‌کننده آسیب بافتی
اگرچه آنزیم LDH یکی از شاخص‌های عمومی آسیب بافتی در بدن است، اما در کنار آن، آزمایش‌های دیگری هم برای تشخیص دقیق‌تر استفاده می‌شوند. مقایسه بین LDH و سایر آنزیم‌ها می‌تواند درک بهتری از کاربرد بالینی هرکدام به ما بدهد:
• AST و ALT: این دو آنزیم بیشتر برای بررسی سلامت کبد کاربرد دارند. افزایش شدید ALT نشانه دقیق‌تری از آسیب کبدی نسبت به LDH است. در حالی‌که افزایش هم‌زمان ALT، AST و LDH معمولاً به معنی آسیب جدی‌تر به سلول‌های کبدی است.
• CPK (کراتین فسفوکیناز): آنزیمی است که عمدتاً در ماهیچه‌ها و قلب یافت می‌شود. افزایش سطح CPK نسبت به LDH بیشتر نشانه‌ی آسیب عضله یا حمله قلبی است، مخصوصاً اگر همراه با درد قفسه سینه باشد.
• تروپونین: حساس‌ترین شاخص برای تشخیص حمله قلبی است. اگر پزشک به حمله قلبی شک کند، معمولاً تروپونین در کنار LDH و CPK بررسی می‌شود.
بنابراین، LDH یک نشانگر کلی است و برای تشخیص دقیق، همیشه باید همراه با آنزیم‌های تخصصی‌تر بررسی شود.
جمع‌بندی و توصیه پایانی
آزمایش LDH یکی از روش‌های مهم تشخیص آسیب بافتی در پزشکی مدرن است که می‌تواند در شناسایی طیف وسیعی از مشکلات — از آسیب‌های عضلانی و کبدی گرفته تا سرطان — کمک‌کننده باشد. اگرچه بالا بودن LDH در آزمایش خون لزوماً به‌معنای بیماری جدی نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای از وجود آسیب در بافت‌های بدن باشد.
برای تفسیر دقیق نتیجه، همیشه باید به این نکات توجه شود:
• نتیجه آزمایش را تنها پزشک متخصص باید تفسیر کند.
• انجام آزمایش در آزمایشگاه معتبر و با تجهیزات دقیق، احتمال خطای انسانی و تحلیلی را کاهش می‌دهد.
• در صورت غیرطبیعی بودن LDH، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی درخواست کند تا منبع اصلی آسیب مشخص شود.
