سرطان تخمدان چیست؟ راه های تشخیص و درمان

سرطان تخمدان یکی از انواع سرطان‌های دستگاه تناسلی زنان است که معمولاً در مراحل ابتدایی بدون علامت است. تخمدان‌ها به عنوان اندام‌های تولیدمثل زنانه وظیفه تولید تخمک‌ها و هورمون‌های جنسی همچون استروژن و پروژسترون را دارند. زمانی که سلول‌های تخمدان به طور غیرقابل کنترل رشد می‌کنند، می‌توانند تومورهایی ایجاد کنند که به سایر قسمت‌های بدن نیز گسترش پیدا کنند. یکی از مشکلات اصلی در درمان سرطان تخمدان این است که بیشتر بیماران آن را در مراحل پیشرفته شناسایی می‌کنند.

انواع سرطان تخمدان

سرطان تخمدان به طور کلی به چند نوع مختلف تقسیم می‌شود که در اینجا به صورت خلاصه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. سرطان اپیتلیال تخمدان

این نوع سرطان بیشترین شیوع را دارد و از سلول‌های سطحی تخمدان شروع می‌شود. سرطان‌های اپیتلیال تخمدان معمولاً در سنین بالاتر از 50 سال شروع می‌شوند و بیشترین میزان تشخیص را در میان زنان دارند. نوع اپیتلیال می‌تواند به سرعت به دیگر اندام‌ها مانند روده‌ها و غدد لنفاوی گسترش یابد.

2. سرطان گنادوتوپیک تخمدان

این نوع سرطان از سلول‌های تولیدکننده تخمک و هورمون‌ها در تخمدان‌ها شروع می‌شود. سرطان گنادوتوپیک تخمدان در زنان جوان‌تر شایع است و به دلیل ماهیت خاص خود، گاهی اوقات تشخیص آن دشوارتر است.

3. سرطان استرومای تخمدان

سرطان استرومای تخمدان از بافت‌های حمایتی تخمدان شروع می‌شود و معمولاً در زنان مسن‌تر مشاهده می‌شود. این نوع سرطان می‌تواند به تدریج گسترش پیدا کند و علائم آن در مراحل ابتدایی معمولاً غیرمتحرک هستند.

علائم سرطان تخمدان

علائم سرطان تخمدان معمولاً تا زمانی که بیماری پیشرفت نکند، بسیار مبهم هستند. اما برخی از علائم اولیه که ممکن است نشان‌دهنده ابتلا به این بیماری باشند عبارتند از:

1. درد شکم یا احساس فشار در ناحیه لگن

یکی از علائم شایع سرطان تخمدان، درد یا احساس فشار در ناحیه شکم است. این درد ممکن است به طور مداوم یا در دوره‌های زمانی خاصی رخ دهد و در برخی از زنان ممکن است با احساس پری در شکم همراه باشد.

2. تغییرات در عادت‌های روده‌ای

بسیاری از زنان مبتلا به سرطان تخمدان مشکلاتی مانند یبوست یا اسهال را تجربه می‌کنند که ممکن است ناشی از فشار تومورها بر روی روده‌ها باشد. این تغییرات در عملکرد روده‌ها می‌تواند به راحتی با علائم سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود.

3. نفخ و احساس سنگینی

احساس نفخ یا سنگینی در شکم یکی دیگر از علائم رایج سرطان تخمدان است. این علامت معمولاً با تغییرات دیگر در بدن نیز همراه است و می‌تواند نگران‌کننده باشد.

4. کاهش وزن غیرمنتظره

کاهش وزن غیرقابل توضیح در زنان مبتلا به سرطان تخمدان دیده می‌شود که ممکن است به دلیل اختلال در سیستم گوارش یا سوء جذب مواد غذایی باشد.

5. تغییرات در الگوی ادراری

افزایش یا کاهش ناگهانی در میزان ادرار نیز می‌تواند نشانه‌ای از سرطان تخمدان باشد. این علامت معمولاً در صورتی که تومور به مثانه فشار وارد کند، به وجود می‌آید.

علت ابتلا به سرطان تخمدان

علت دقیق سرطان تخمدان هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما برخی از عوامل می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این عوامل شامل:

• وراثت و ژنتیک: جهش در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 که در زمینه سرطان پستان نیز شناخته شده هستند، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.

• سابقه خانوادگی: زنانی که در خانواده خود سابقه سرطان تخمدان دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

• شرایط هورمونی: استفاده طولانی‌مدت از درمان‌های هورمونی، به ویژه استروژن، می‌تواند به عنوان یک عامل خطر شناخته شود.

• عدم بارداری یا دیر باردار شدن: زنانی که هیچ‌گاه باردار نشده‌اند یا بچه‌دار شدن را پس از 35 سالگی انجام می‌دهند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند.

عوامل خطر سرطان تخمدان

• سن

  سرطان تخمدان به طور معمول در زنانی که سن بالای 50 سال دارند، مشاهده می‌شود. این سرطان در دوران یائسگی و پس از آن بیشتر شایع است.

• سابقه خانوادگی

  اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به سرطان تخمدان، پستان یا کولورکتال بوده باشد، احتمال ابتلا به این سرطان در شما بیشتر خواهد بود.

• استفاده از داروهای هورمونی زنانی که برای مدت طولانی از درمان‌های هورمونی (مانند داروهای استروژن) استفاده می‌کنند، خطر بیشتری دارند.

• عدم بارداری

  زنانی که هرگز باردار نشده‌اند یا اولین بارداری خود را پس از 35 سالگی تجربه کرده‌اند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

روش‌های تشخیص سرطان تخمدان

تشخیص سرطان تخمدان شامل استفاده از چندین روش است که پزشکان برای تعیین نوع و مرحله بیماری از آن‌ها استفاده می‌کنند.

برخی از مهم‌ترین روش‌های تشخیصی اشاره می‌کنیم:

1. سونوگرافی لگن

سونوگرافی لگن یک روش تصویربرداری است که برای ارزیابی گسترش بیماری به اندام‌های دیگر، به ویژه در ناحیه لگن، استفاده می‌شود. در این روش، از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از تخمدان‌ها و دیگر اندام‌های لگنی استفاده می‌شود. این تکنیک به پزشک کمک می‌کند تا تومورها یا کیست‌های موجود را شناسایی کرده و میزان گسترش سرطان را تعیین کند.

2. MRI و CT اسکن

MRI (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی) و CT اسکن (توموگرافی کامپیوتری) از دیگر روش‌های تصویربرداری پیشرفته هستند که برای بررسی میزان متاستاز سرطان تخمدان به دیگر بخش‌های بدن، مانند روده‌ها یا غدد لنفاوی، استفاده می‌شوند. این روش‌ها تصاویری دقیق و سه‌بعدی از اندام‌ها و بافت‌های داخلی بدن ایجاد می‌کنند و به پزشک در تشخیص مرحله بیماری و تعیین نوع درمان کمک می‌کنند.

3. PET اسکن

PET اسکن (تصویربرداری با انتشار پوزیترون) یکی از روش‌های پیشرفته برای ارزیابی دقیق تر تومور در تخمدان است. این روش از مواد رادیو اکتیو استفاده می‌کند که به سلول‌های سرطانی جذب می‌شوند و در نهایت تصاویری دقیق از تومور و گسترش آن به بخش‌های دیگر بدن ایجاد می‌کند. PET اسکن معمولاً در مراحل پیشرفته سرطان برای بررسی متاستاز استفاده می‌شود.

4. آزمایش خون

آزمایش خون به ویژه برای بررسی سطح CA-125 در خون بسیار مفید است. CA-125 یک پروتئین است که در برخی از انواع سرطان تخمدان افزایش می‌یابد. اگر سطح CA-125 در خون بالا باشد، می‌تواند نشانه‌ای از وجود سرطان تخمدان باشد، هرچند که باید یادآوری کرد که این آزمایش نمی‌تواند به تنهایی برای تشخیص قطعی استفاده شود.

5. ارزیابی جراحی

در برخی موارد، ارزیابی جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی و جلوگیری از گسترش بیماری ضروری است. در این روش، جراح تخمدان‌ها، رحم و دیگر بافت‌های سرطانی را برمی‌دارد. این جراحی می‌تواند به عنوان بخشی از درمان یا برای ارزیابی دقیق‌تر گسترش بیماری انجام شود.

6. لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی یک روش جراحی کم‌تهاجمی است که از دوربین کوچکی برای مشاهده داخل شکم و ارزیابی مرحله سرطان استفاده می‌شود. در این روش، جراح یک برش کوچک در شکم ایجاد می‌کند و دوربین را برای مشاهده بافت‌ها و اندام‌ها وارد می‌کند. این روش همچنین برای ارسال نمونه‌های بافتی به آزمایشگاه (بیوپسی) برای بررسی‌های میکروسکوپی نیز استفاده می‌شود.

7. بیوپسی

بیوپسی یک روش تشخیصی است که در آن نمونه‌ای از بافت مشکوک گرفته می‌شود و زیر میکروسکوپ برای بررسی سلول‌های سرطانی مورد آزمایش قرار می‌گیرد. این روش می‌تواند با استفاده از سوزن، جراحی یا در حین لاپاراسکوپی انجام شود. بیوپسی به پزشک کمک می‌کند تا نوع و مرحله سرطان را به‌طور دقیق‌تری تعیین کند.

مراحل سرطان تخمدان

سرطان تخمدان در مراحل مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود که شامل مراحل زیر است:

مرحله 1: در این مرحله، سرطان فقط در تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ باقی مانده است و هنوز به دیگر قسمت‌های بدن گسترش نیافته است.

مرحله 2: در این مرحله ، سرطان به دیگر اندام‌های دستگاه تناسلی گسترش می‌یابد، مانند رحم یا لوله‌های فالوپ.

مرحله 3: در این مرحله، سرطان به بخش‌های دیگر بدن مانند غدد لنفاوی یا شکم گسترش یافته است.

مرحله 4: در مرحله 4، سرطان به دیگر اندام‌های حیاتی بدن مانند ریه‌ها یا کبد نیز گسترش پیدا کرده است.

درمان سرطان تخمدان

درمان سرطان تخمدان به شدت بیماری و مرحله آن بستگی دارد. روش‌های درمانی شامل:

1. جراحی

جراحی برای برداشتن تخمدان‌ها، رحم و گاهی دیگر بافت‌های سرطانی از بدن بیمار انجام می‌شود. این درمان معمولاً اولین گام در درمان سرطان تخمدان است.

2. شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی از داروهای خاص برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این روش می‌تواند قبل از جراحی برای کاهش اندازه تومور یا بعد از جراحی برای از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده استفاده شود.

3. درمان هدفمند

در درمان هدفمند، داروهایی برای هدف‌گیری و از بین بردن پروتئین‌هایی استفاده می‌شود که به رشد سرطان کمک می‌کنند.

4. هورمون درمانی

در این روش، از داروهایی استفاده می‌شود که اثرات هورمونی بر روی سرطان تخمدان را کاهش دهند و رشد سلول‌های سرطانی را متوقف کنند.

5. پرتودرمانی

پرتودرمانی از پرتوهای انرژی بالا برای کوچک کردن تومورها و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.

6. ایمونوتراپی

ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.

پیشگیری از سرطان تخمدان

اگرچه هیچ راه قطعی برای پیشگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد، اما رعایت برخی نکات می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد:

• پرهیز: از مصرف طولانی‌مدت هورمون‌ها را پرهیز کنید.

• بارداری و شیردهی: بارداری و شیردهی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد.

• آزمایش ژنتیک: زنانی که سابقه خانوادگی سرطان تخمدان دارند می‌توانند از آزمایش‌های ژنتیک استفاده کنند.

• رژیم غذایی سالم: با داشتن رژیم غذایی سالم کمتر در ریسک ابتلا قرار می‌گیرید.

آزمایشگاه پاتولوژی و ژنتیک کریمی‌نژاد - نجم‌آبادی

آزمایشگاه پاتولوژی و ژنتیک کریمی‌نژاد - نجم‌آبادی، مرکزی معتبر برای شناسایی و پیشگیری از بیماری‌ها است. این آزمایشگاه با بهره‌گیری از فناوری‌های روز دنیا و تیم متخصص خود، خدمات تشخیص دقیق و به موقع را ارائه می‌دهد. با استفاده از آزمایش‌های پاتولوژی و ژنتیک، به شناسایی بیماری‌ها، خصوصاً سرطان‌ها، کمک می‌کند و در فرآیند پیشگیری و درمان نقش موثری دارد.

نتیجه‌گیری

سرطان تخمدان یکی از انواع خطرناک سرطان‌ها است که معمولاً در مراحل ابتدایی بدون علامت است. تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع می‌تواند شانس بهبودی بیماران را افزایش دهد. رعایت عوامل پیشگیری، پیگیری منظم وضعیت سلامت و مشاوره با پزشک می‌تواند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند.

سوالات متداول

آیا سرطان تخمدان قابل درمان است؟

بله، درمان سرطان تخمدان ممکن است، به‌ویژه اگر در مراحل ابتدایی شناسایی شود.

آیا سرطان تخمدان ژنتیکی است؟

بله، عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به سرطان تخمدان دارند.

چه زمانی باید جراحی برای سرطان تخمدان انجام شود؟

جراحی معمولاً زمانی انجام می‌شود که تومور قابل برداشتن باشد و سرطان به دیگر نقاط بدن گسترش نیافته باشد.

چه موقع باید برای درمان به متخصص زنان مراجعه کنیم؟

اگر علائمی مانند درد مزمن در ناحیه شکم، نفخ یا تغییرات در عادات روده‌ای را تجربه کردید، باید به متخصص زنان مراجعه کنید.